Warto podkreślić, że mimo tradycyjnego sposobu spędzania świąt, na pasterkę wybiera się zaledwie 24% Polaków, wspólne śpiewanie kolęd kultywuje 27%, a przygotowanie 12 potraw planuje 39%.
Boże Narodzenie to oczywiście też prezenty. W tym roku 30% Polaków, którzy kupią prezenty, przeznaczy na nie między 250 a 500 zł. Równocześnie, dla największej grupy (63%) miejscem zakupu prezentów będzie Internet.
Jak Polacy planują spędzić najbliższe Boże Narodzenie?
Większość Polaków (86%) planuje spędzić tegoroczny wieczór wigilijny w gronie najbliższych: we własnym domu bez gości (38%) lub z gośćmi (26%) albo u kogoś z rodziny (22%). Polaków, którzy nie obchodzą wigilii jest tylko 3%, a osób, które same spędzą ten wieczór – 5%.
Boże Narodzenie, a szczególnie wieczór wigilijny, to już nie jest święto czysto religijne, powiązane z chrześcijaństwem. Mimo rosnącej z roku na rok liczby osób deklarujących odejście od kościoła, ateizm, czy wręcz wrogość wobec kościoła i religii, to tylko 3% Polaków twierdzi, że nie celebruje wigilii, co wyraźnie pokazuje, że również dla wiele osób niezwiązanych z kościołem, a nawet jego przeciwników Święta Bożego Narodzenia są ważne. Niezależnie od związku z kościołem, większość Polaków stara się kultywować tradycje związane ze Świętami Bożego Narodzenia, jak np. spędzając ten czas w gronie najbliższych, dekorując choinkę i dzieląc się opłatkiem, albo przygotowując na ten wieczór jedną (a czasami nawet dwie) z tradycyjnych wigilijnych zup: barszcz czerwony lub grzybową – mówi prof. Dominika Maison
Najsilniejsze bożonarodzeniowe tradycje
Choinka, to zdecydowanie najsilniejszy element bożonarodzeniowej tradycji – choinkę w swoim domu planuje mieć aż 79% Polaków. Obok choinki, drugim nieodzownym elementem Świąt Bożego Narodzenia jest opłatek – 76% Polaków będzie go miało w swoim domu. W dalszej kolejności, aczkolwiek cały czas u minimum połowy Polaków pojawią się prezenty pod choinką (59%), dodatkowy talerz podczas kolacji wigilijnej (55%), słuchanie kolęd (51%) i siano pod obrusem (50%). Element bezpośrednio powiązany z religią – czyli wyjście na pasterkę – zadeklarowało tylko 24% Polaków. Zdecydowanie wśród tych osób jest więcej osób starszych (powyżej 55 roku życia – 27%) i mieszkających na wsi (32%).
Choć już w wielu polskich domach nie przywiązuje się wagi do tego, aby w wieczór wigilijny na stole pojawiło się 12 potraw, to jednak w większości domów jest zupa. Zdecydowanie faworytem jest barszcz czerwony (73% Polaków zje ją w wieczór wigilijny), a na drugim miejscu jest zupa grzybowa (33%). U 23% Polaków na stole wigilijnym zagoszczą obie zupy – i barszcz, i żurek – co stanowi często kompromis między dwiema tradycjami kulinarnymi. Natomiast u 6% Polaków będzie inna zupa, np. rybna lub zupa owocowa z suszu.
A co z prezentami?
Prezenty pod choinką stanowią ważny element tradycji świątecznej w Polsce. W tym roku największa grupa Polaków (63%) zamierza kupić prezenty przez Internet. Nieco mniej wybierze się do sklepu stacjonarnego – 57%. Jak widać, spora część kupi prezenty i tu i tu.
Widać, że Internet jest obecnie dominującym miejscem zakupów, ale przede wszystkim wśród osób młodych – w grupie 25-44 lata aż 74% kupuje prezenty przez Internet, a wśród osób powyżej 55 roku życia – 56%. W wyborze miejsca zakupu prezentów ma również bardzo duże znaczenie wykształcenie – 74% osób z wyższym wykształceniem poszuka prezentów w sieci, a tylko 33% osób z wykształceniem podstawowym lub zawodowym.
Święta Bożego Narodzenia są coraz bardziej świętem komercyjnym, nie tylko w Polsce, ale i w wielu innych krajach na świecie, i to nie tylko należących do kultury chrześcijańskiej. Długo przed świętami pojawiają się w sklepach dekoracje świąteczne, świąteczna muzyka lub nawet świąteczne zapachy – wszystko to, aby nas skłonić do zakupu prezentów, potraw czy dekoracji świątecznych. W tym kontekście bardzo ciekawe jest to, że mimo tych wysiłków sklepy stacjonarne stają się coraz mniej ważnym miejscem zakupu prezentów i z roku na rok tracą kosztem zakupów w sieci. W tym roku prezenty na Święta Bożego Narodzenia niemal ¼ Polaków kupi tylko przez Internet. – mówi prof. Dominika Maison
Najczęściej wskazywaną kwotą, jaką Polacy planują przeznaczyć na prezenty to między 251 a 500 zł – wskazało tak 30% Polaków. Zdecydowania większość Polaków – aż 85% – planuje zmieścić się w kwocie poniżej 1000 złotych. Natomiast pozostałe 15% planuje wydatek powyżej 1000 zł.
Dla niemal połowy Polaków (46%) kwota, którą zamierzają wydać w tym roku jest taka sama co w zeszłym roku, natomiast wśród pozostałych jest nieco więcej osób, które w tym roku wydadzą na prezenty świąteczne mniej w stosunku do ubiegłego, niż tych, którzy wydadzą więcej.
Nota metodologiczna: Badanie przeprowadzone na ogólnopolskim panelu badawczym Ariadna. Próba ogólnopolska losowo-kwotowa N=1099 osób w wieku od 18 lat wzwyż. Kwoty dobrane wg reprezentacji w populacji dla płci, wieku i wielkości miejscowości zamieszkania. Termin realizacji: 8 - 11 grudnia 2023 roku. Metoda: CAWI.
DOMINIKA MAISON – profesor psychologii, pracuje na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się naukowo psychologią konsumenta. Od lat z powodzeniem łączy teorię z praktyką prowadząc badania marketingowe i społeczne. Specjalizuje się w marketingu społecznym, badaniach postaw i zachowań finansowych oraz zachowań żywieniowych. Autorka ponad 120 artykułów naukowych i kilkunastu książek, między innymi "Psychologia konsumenta" (2014, PWN), "The Psychology of financial consumer behavior" (Springer, 2019) i najnowsza „Jakościowe metody badań społecznych. Podejście aplikacyjne” (PWN, 2022)
