Równocześnie 46% pracujących Polaków nie rozmawiało nigdy ze swoim pracodawcą o podwyżce z własnej inicjatywy. I zdecydowanie w mniejszym stopniu walczą o swoje kobiety (49%) niż mężczyźni (59%).
Prawie wszyscy pracujący Polacy wiedzą, ile dostają pieniędzy „na rękę”. Jednak już świadomość jaką to stanowi kwotę brutto ma 83% pracujących. Natomiast aż 58% pracujących na etat Polaków nie ma świadomości, jaki ich praca stanowi koszt dla pracodawcy.
Czy dla Polaków praca jest satysfakcją finansową?
Połowa Polaków (51%) pracuje na etat (cały lub część) i przeważają wśród tych osób mężczyźni (56% vs. 46% kobiet) oraz osoby w wieku 34-54 lata i osoby z wykształceniem wyższym (58%).
Wśród pracujących Polaków 44% jest zadowolona ze swoich zarobków (jednak osób bardzo zadowolonych jest zaledwie 9%). Podobna grupa (46%) jest niezadowolona. Reszta (10%) nie umie się określić, czy jest zadowolona, czy też nie. Bardziej z zarobków niezadowolone są kobiety (50%) niż mężczyźni (43%). Zadowolenie z zarobków jest też bardzo zależne od wieku – najbardziej zadowolone są osoby w wieku 35-44 lata, a zarówno nieco młodsi, jak i starsi wyraźnie mniej. Natomiast osoby w wieku 18-24 lata, czyli dopiero wchodzące w rynek pracy, najczęściej nie są w stanie określić stopnia swojego zadowolenia z zarobków (26% odpowiedziało „trudno powiedzieć”).
Czy potrafimy walczyć o swoje?
Dla wielu Polaków zarobki są cały czas tematem, o którym się nie rozmawia z innymi, a szczególnie z pracodawcą. Jeżeli już rozmawiamy o zarobkach, to ze znajomymi lub rodziną (81%), wyraźnie mniej z innymi pracownikami (63%), a zdecydowanie najmniej z pracodawcą. Tylko 54% pracujących Polaków miało doświadczenie zainicjowania rozmowy z pracodawcą o podwyżce.
Do rozmowy ze współpracownikami o własnych zarobkach najmniej skłonne są osoby powyżej 55 roku życia (49%), natomiast aż 69% osób w wieku 35-54 lat deklaruje przynajmniej czasami prowadzenie takich rozmów ze współpracownikami. Najczęściej natomiast z innymi pracownikami rozmawiają osoby niezadowolone ze swojego wynagrodzenia (73% niezadowolonych vs. 58% zadowolonych).
Jak pokazują wyniki rozmowa o podwyżce z pracodawcą jest dużym wyzwaniem. Takie doświadczenie miało niewiele ponad połowa pracujących Polaków (54%). Wśród nich wyraźnie przeważają mężczyźni (59% vs. 49% kobiety). Również inicjowanie rozmowy o podwyżce z pracodawcą to częściej domena osób młodych. Wśród osób poniżej 34 roku życia takie doświadczenie miało 62% osób, natomiast wśród 55-latków i osób starszych jest ich tylko 39%.
Przedstawione wyniki pokazują, że rozmowa o zarobkach jest cały czas tematem tabu dla wielu Polaków. Widać jednak pewne różnice w otwartości na prowadzenie rozmów o zarobkach. Po pierwsze, widać różnice pokoleniowe – rozmowy o podwyżce z pracodawcą zdecydowanie najczęściej inicjuje pokolenie Z i Millennialsi (wśród pracujących w wieku 18-34 lata ma takie doświadczenie ponad 60%), natomiast najmniej otwarte na taką rozmowę są osoby powyżej 45 roku życia. W pokoleniu X i takie doświadczenie miało 47% osób (45-54 lata), a w pokoleniu Baby Boomers tylko 39% pracujących (w wieku powyżej 55 roku życia). Po drugie, widać różnice w rozmowach o zarobkach z innymi współpracownikami. Okazuje się, że zdecydowanie częściej takie rozmowy podejmują osoby niezadowolone ze swoich zarobków. I tu pojawia się ważne pytanie, czy to niezadowolenie z zarobków motywuje ludzi do rozmów z innymi, czy też może konfrontacja z tym, ile inne osoby zarabiają powoduje frustrację i niezadowolenie? – mówi prof. Dominika Maison
Czy wiemy, ile zarabiamy? Netto, brutto i koszt pracodawcy
Większość pracujących Polaków wie, ile zarabia netto (tzw. „na rękę”), natomiast już dużo gorzej jest ze świadomością, ile to jest brutto. Wśród 83% pracujących Polaków, którzy twierdzą, że wiedzą, ile zarabiają brutto przeważają kobiety (87% vs. 80% mężczyźni) oraz osoby z wyższym wykształceniem (86% vs. 70% osób z wykształceniem podstawowym).
Jeszcze większym problemem dla pracujących Polaków jest wiedza na temat tego jaki jest pełen koszt pracodawcy. Tylko 42% pracujących Polaków twierdzi, że wie, ile ich praca kosztuje pracodawcę, czyli ma świadomość dodatkowych obciążeń finansowych dla pracodawcy. Największą świadomość tego faktu mają osoby najstarsze – 58% osób powyżej 55 roku życia ma świadomość, że ich praca kosztuje pracodawcę więcej niż ich pensja. Taką świadomość mają również częściej osoby z wyższym wykształceniem (49%), niż z podstawowym (31%).
Interesujące jest porównanie otrzymanych wyników z danymi z 2017 roku. Okazuje się, że wiedza pracujących Polaków na temat wszystkich rodzajów kosztów wynagrodzenia wzrosła w ciągu ostatnich 6 lat. Jednak, jak widać, cały czas wiedza ta (szczególnie w zakresie kosztów pracodawcy) jest mała co wskazuje na konieczność edukacji w tym zakresie – mówi prof. Dominika Maison
Ponad połowa pracujących Polaków nie ma świadomości, ile wynoszą dodatkowe koszty ich pracy dla pracodawcy. To oczywiście powoduje. Ten brak świadomości finansowych mechanizmów zatrudnienia pracownika nie jest dobrym zjawiskiem i może mieć konsekwencje w większym niezadowoleniu. Potwierdziły to wyniki przeprowadzonego badania – osoby, które mają świadomość kosztów ich zatrudnienia, jakie ponoszą pracodawcy, są częściej zadowolone ze swoich zarobków (53% w tej grupie), niż osoby, które nie mają takiej świadomości (tylko 36% wśród niezadowolonych) – mówi prof. Dominika Maison
Nota metodologiczna: Badanie przeprowadzone na ogólnopolskim panelu badawczym Ariadna. Próba ogólnopolska losowo-kwotowa N=1046 osób w wieku od 18 lat wzwyż. Kwoty dobrane wg reprezentacji w populacji dla płci, wieku i wielkości miejscowości zamieszkania. Termin realizacji: 15 - 18 września 2023 roku. Metoda: CAWI.
DOMINIKA MAISON – profesor psychologii, pracuje na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się naukowo psychologią konsumenta. Od lat z powodzeniem łączy teorię z praktyką prowadząc badania marketingowe i społeczne. Specjalizuje się w marketingu społecznym, badaniach postaw i zachowań finansowych oraz zachowań żywieniowych. Autorka ponad 120 artykułów naukowych i kilkunastu książek, między innymi "Psychologia konsumenta" (2014, PWN), "The Psychology of financial consumer behavior" (Springer, 2019) i najnowsza „Jakościowe metody badań społecznych. Podejście aplikacyjne” (PWN, 2022).
