Zdecydowana większość Polaków (77%) obawia się, że będzie musiała ograniczyć swoje wydatki. Najbardziej obawiają się boją, że w nadchodzącym roku nie będzie ich stać na przyjemności i wyjazdy wakacyjne, ale są i tacy, którzy boją się, że nie wystarczy im pieniędzy na opłacenie wszystkich rachunków (19%) czy korzystanie z samochodu (14%).
„Od zeszłego roku widać ogromne pogorszenie nastrojów finansowych Polaków w stosunku do poprzednich 10 lat. Obecnie aż 38% Polaków obawia się o swoją przyszłość finansową i jest takich osób dwa razy więcej niż tych, które liczą na poprawę swojej sytuacji finansowej w ciągu najbliższego roku. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że w tym roku widzimy pewien odwrót od negatywnych nastrojów finansowych – obecnie liczba osób, które negatywnie widzą swoją przyszłość finansową spadła w porównaniu do zeszłego roku. Ta wyraźna poprawa nastrojów finansowych Polaków w porównaniu do zeszłego roku może zwiastować poprawę sytuacji gospodarczej w Polsce, a na pewno odzwierciedla coraz częściej pojawiające się w mediach informacje o zmniejszaniu się poziomu inflacji oraz prognozy końca kryzysu. Jak jednak będzie, zobaczymy.” – powiedziała prof. Dominika Maison
Aż 38% Polaków obawia się, że ich sytuacja materialna pogorszy się w najbliższym roku. Tych, którzy mają najbardziej pesymistyczną wizję swojej przyszłości finansowej najwięcej jest wśród osób młodych, w wieku 25-34 lata i mieszkańców małych miast. Co ciekawe postrzeganie perspektyw finansowych różni się w zależności od poparcia politycznego – zwolennicy Koalicji Obywatelskiej zdecydowanie bardziej obawiają się pogorszenia swojej sytuacji materialnej w nadchodzącym roku niż zwolennicy PiS-u (KO – 55%, PiS – 20%)
Pesymizm finansowy wyraźnie wzrósł wśród Polaków w zeszłym roku i był najwyższy od 14 lat. W tym roku co prawda mamy w Polsce pesymistów finansowych nieco mniej niż w zeszłym (38% vs. 45%), jednak cały czas jest to dużo więcej niż w latach poprzednich. Przez 10 lat (między 2009 i 2019) grupa pesymistów finansowych była podobna i oscylowała między 14 a 20%. Natomiast w latach 2009-19 optymizm finansowy systematycznie wzrastał, Polacy coraz bardziej pozytywnie postrzegali swoją przyszłość i w roku 2019 aż 27% Polaków, który wierzyli, że ich sytuacja finansowa w kolejnym roku się polepszy. Jednak ciężkie doświadczenia z pandemią i wojną na Ukrainie spowodowały to, że grupa osób negatywnie patrzących w przyszłość bardzo wzrosła i obecnie jest ponad dwukrotnie większa niż optymistów.
W związku z pogarszającą się sytuacją ekonomiczną kraju Polacy coraz bardziej obawiają się, że nie będzie ich w nadchodzącym roku stać na wiele rzeczy, na które mogli sobie bez problemu pozwalać w poprzednich latach. W pierwszej kolejności obawiają się, że nie będzie ich stać na różnego rodzaju przyjemności, jak np. wyjście do restauracji czy do kina. Obawy w tym zakresie wzrosły bardzo mocno od zeszłego roku z 24% osób, które miały takie obawy w 2022 do 37% w 2023.
Obawy co do tego, że nie wystarczy w nadchodzącym roku pieniędzy na przyjemności mają częściej kobiety niż mężczyźni, osoby starsze (powyżej 55 roku życia) i mieszkańcy dużych miast (100-500 tys. mieszkańców). Trzeba jednak zwrócić uwagę, że są też osoby, które obawiają się, że może im zabraknąć pieniędzy na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych, jak opłacanie rachunków, odpowiednie ogrzanie domu, czy używanie samochodu ze względu na ceny paliw. Oczywiście nie jest zaskoczeniem, że takie obawy mają przede wszystkim te osoby, które są przekonane, że ich sytuacja finansowa zdecydowanie pogorszy się w nadchodzącym roku. Również w przypadku obaw o swoją najbliższą przyszłość finansową i to na co będzie stać w nadchodzącym roku zależy silnie od preferencji politycznych. I znowu w tym przypadku zwolennicy Koalicji obywatelskiej mają dużo czarniejszą wizję przyszłości niż zwolennicy PiS-u.
„Wyniki badania pokazały zupełnie naturalne zjawisko, że w sytuacji problemów finansowych wynikających ze wzrostu kosztów życia, w pierwszej kolejności ograniczane są wydatki na przyjemności, jak na przykład wyjścia do kina lub restauracji. I właśnie w tym obszarze widzimy największy wzrost obaw w porównaniu do poprzedniego roku. Interesujące natomiast jest to, że zmniejszyły się obawy związane z tym, czy nasze domy będą wystarczająco dogrzane. Jednak po ostatniej zimie, gdy nie było aż tak dużych jak zapowiadano problemów w tym zakresie, wielu Polaków oswoiło się z „groźbami” i przestało się ich obawiać (spadek obawiających się o dogrzanie domów z 24% w 2022 do 18% w 2023)” – powiedziała prof. Dominika Maison
Nota metodologiczna: Badanie przeprowadzone na ogólnopolskim panelu badawczym Ariadna. Próba ogólnopolska losowo-kwotowa N=1041 osób w wieku od 18 lat wzwyż. Kwoty dobrane wg reprezentacji w populacji dla płci, wieku i wielkości miejscowości zamieszkania. Termin realizacji: 16-19 czerwca 2023 roku. Metoda: CAWI.
DOMINIKA MAISON – profesor psychologii, pracuje na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się naukowo psychologią konsumenta. Od lat z powodzeniem łączy teorię z praktyką prowadząc badania marketingowe i społeczne. Specjalizuje się w marketingu społecznym, badaniach postaw i zachowań finansowych oraz zachowań żywieniowych. Autorka ponad 120 artykułów naukowych i kilkunastu książek, między innymi "Psychologia konsumenta" (2014, PWN), "The Psychology of financial consumer behavior" (Springer, 2019) i najnowsza „Jakościowe metody badań społecznych. Podejście aplikacyjne” (PWN, 2022).
