Kolejne osoby z którymi poruszamy różne, w tym trudne tematy, to przyjaciele, bliscy znajomi i koledzy z pracy. Dużo rzadziej rozmawiamy z dalszą rodziną. Nie mamy oporów przed rozmowami z partnerem o wydatkach (58%), kłopotach finansowych (52%), polityce (47%) czy seksie (45%). Największym tabu jest natomiast śmierć – 38% Polaków unika tego tematu, na drugim miejscu jest seks (37%) i przekonania religijne (37%) oraz kwestie światopoglądowe (29%). W związkach największą swobodę czujemy rozmawiając o zdrowiu (77%), wydatkach (73%), wartościach (71%) czy zarobkach (70%). Tematami o których najwięcej osób nie rozmawia nawet z partnerem to śmierć (14%), kwestie światopoglądowe (13%) oraz polityka (12%). Mężczyźni są mniej skłonni do poruszania pewnych tematów – 30% nie rozmawia z nikim o emocjach, a 22% o wartościach.
Seks, polityka, pieniądze – o czym rozmawiamy z innymi osobami?
W najnowszym badaniu przeprowadzonym na panelu Ariadna zapytaliśmy Polaków o to z kim rozmawiają na różne tematy, jakich tematów unikają, a na jakie rozmawiają swobodnie. Na liście znalazło się 12 tematów oraz zostały wskazane różne osoby, z którymi można rozmawiać na dany temat. Okazuje się, że najczęściej na wszelkie tematy rozmawiamy z partnerem lub partnerką, ale już rzadziej z dalszą rodziną czy dalszymi znajomymi, dotyczy to zarówno polityki (47% rozmawia z partnerem na ten temat), seksu (45%), jak i tematów finansowych, takich jak wysokość wydatków (58%) czy kłopoty finansowe (52%). Kolejnymi osobami, z którymi rozmawiamy na różne tematy są przyjaciele, bliscy znajomi i koledzy z pracy. Zdecydowanie dużo dalej jest dalsza rodzina, z którą rzadziej wdajemy się w dysputy polityczne, rozmowy o seksie czy zwierzenia na temat kłopotów finansowych.
Otwartość na rozmowy z innymi ludźmi jest różna w różnych grupach. Na przykład na temat polityki zdecydowanie częściej rozmawiają mężczyźni niż kobiety i dotyczy to rozmów z wszystkimi grupami osób, do których odnosiło się pytanie. Wśród mężczyzn 24% powiedziało, że z nikim nie rozmawia na temat polityki, a wśród kobiet – 34%. Tematy polityczne poruszają najczęściej osoby starsze – powyżej 45 roku życia i nie tylko w rozmach z rodziną i znajomymi, ale nawet z nieznajomymi.
Mężczyźni również częściej niż kobiety rozmawiają z innymi na temat seksu i dotyczy to przede wszystkim rozmów z przyjaciółmi (26% mężczyzn porusza te tematy z przyjaciółmi, a 19% kobiet) oraz znajomymi z pracy (11% mężczyzn i 6% kobiet).
Zarówno polityka, jak i seks to również tematy częściej poruszane przez osoby z wyższym i średnim wykształceniem. Na przykład o seksie 48% osób z wyższym wykształceniem rozmawia z najbliższymi a tylko 29% osób z wykształceniem podstawowym i zawodowym.
Wyniki badania wskazują na różne poziomy otwartości w komunikacji z innymi osobami na tematy osobiste, finansowe i światopoglądowe. Największym tabu jest śmierć i jest to temat, którego nie porusza z kimkolwiek aż 38% Polaków, na drugim miejscu jest seks (37%). Co ciekawe, zarówno na temat śmierci, jak i seksu częściej rozmawiają osoby z wyższym wykształceniem. Pokazuje to, że po pierwsze osoby z wyższym wykształceniem mają mniej tematów tabu, jak również, że uczą się, chociażby podczas procesu edukacji rozmawiać również na trudne tematy. Swoboda rozmów na większość tematów jest również powiązana z wiekiem. Im osoby starsze tym rzadziej rozmawiają o seksie i śmierci z kimkolwiek spoza najbliższej rodziny. – mówi prof. Dominika Maison
O czym nie rozmawiamy z innymi osobami?
Kolejny wynik pokazuje o czym Polacy nie chcą lub nie potrafią rozmawiać. Zdecydowanie najwięcej osób unika rozmów z kimkolwiek na tematy związane ze śmiercią – aż 38% Polaków powiedziało, że na ten temat nie rozmawia z nikim niezależnie od stopnia bliskości. Kolejnymi unikanymi przez Polaków tematami jest seks (37%) oraz przekonania religijnye (37%).
Tematy związane z pieniędzmi również dla wielu osób są tabu i najczęściej dotyczy to kłopotów finansowych – 31% Polaków z nikim nie rozmawia na ten temat, nieco mniej na temat zarobków (29%) i wydatków (25%).
Z kolei tematem, na który Polacy są najbardziej otwarci jest zdrowie – tego tematu unika tylko 15%.
Zsumowany wskaźnik wszystkich tematów, na które unika się rozmów z kimkolwiek pokazuje, że mężczyźni, poza seksem i polityką, mają nieco więcej tematów, których unikają w rozmowach z innymi, niż kobiety. Dotyczy to przede wszystkim rozmów na temat emocji (30% mężczyzn nie rozmawia z nikim na ten temat vs. 19% kobiet) i wartości (22% mężczyzn vs. 16% kobiet). Mężczyźni również nieco częściej niż kobiety unikają rozmów na temat pieniędzy, zarówno jeśli chodzi o zarobki (31% vs. 28%), wydatki (28% vs. 22%), jak i kłopoty finansowe (33% vs. 29%).
Pieniądze nie są łatwym tematem rozmowy dla wielu osób. Zdecydowanie mniej problemów mają Polacy z rozmowami na temat wydatków niż zarobków. Natomiast zdecydowanie najtrudniej jest rozmawiać o kłopotach finansowych i nie jest to zaskoczeniem, gdyż ciężko jest przyznawać się do porażek, i że komuś coś nie wychodzi. Co ciekawe rozmowa o kłopotach finansowych jest równie trudna niezależnie od tego jaką dana osoba ma sytuację materialną czy wykształcenie. Natomiast poruszanie tematów finansowych z innymi zależy od wieku. Najwięcej osób, które z nikim nie rozmawiają o wydatkach i kłopotach finansowych jest w grupie osób w średnim wieku – aż 34% wśród 35-44-latków nie rozmawia z nikim o wydatkach, a 39% o kłopotach finansowych. – mówi prof. Dominika Maison
O czym rozmawiamy w związkach a co jest dla nas tematem tabu?
W kolejnym pytaniu sprawdziliśmy to, na jakie tematy Polacy będący aktualnie w związkach swobodnie rozmawiają ze swoim partnerem lub partnerką, jakie tematy są dla nich trudne, choć czasami podejmowane, a jakich nigdy nie podejmują. Okazuje się, że kolejność „zakazanych tematów” w związkach jest dosyć podobna do tych, o których Polacy nie lubią rozmawiać z kimkolwiek, czyli na pierwszym miejscu są tematy związane ze śmiercią, a na ostatnim dotyczące zdrowia. Natomiast widać, że partner lub partnerka to osoby, z którymi jesteśmy najbardziej otwarci na wiele tematów, również tych, które nie są poruszane w rozmowach z innymi osobami.
Warto zwrócić uwagę na to, że dla podejmowania określonych tematów w związkach nie ma znaczenia czy jest to związek formalny (małżeństwo) czy nieformalny, ale ma znaczenie czy osoby mieszkają razem. Zdecydowanie na wiele tematów częściej i swobodniej rozmawiają osoby mieszkające razem niż oddzielnie, co może wynikać ze stopnia zaawansowania relacji. Na przykład na temat pieniędzy zdecydowanie rzadziej rozmawiają osoby mieszkające osobno: na temat zarobków nie rozmawia 15% osób w związkach, które nie mieszkają razem, a tylko 3% prowadzących wspólne gospodarstwo, podobnie z dzieleniem się informacjami o kłopotach finansowych (13% vs. 6%). Dotyczy to także tematów związanych ze śmiercią (21% vs. 14%), zdrowiem (12% vs. 3%) ale również miłością (10% vs. 5%).
Budowanie satysfakcjonujących relacji z bliską osobą to jest między innymi umiejętność rozmowy na różne tematy. Okazuje się, że co prawda partner lub partnerka to są osoby, z którymi zdecydowanie najczęściej i najswobodniej rozmawiamy nawet na trudne tematy, niemniej w wielu związkach pewne tematy nie są nigdy poruszane. Więcej niż co dziesiąta osoba w związku nie porusza ze swoim partnerem czy partnerką tematów związanych ze śmiercią, światopoglądem, polityką czy religią. Również rozmowy o seksie nie są łatwe – 8% w ogóle na temat seksu nie rozmawia ze swoim partnerem, a 29% rozmawia rzadko i ma z rozmowami na ten temat duże trudności. O pieniądzach jest łatwiej nam rozmawiać z najbliższymi, ale cały czas 5-7% osób w związkach nie podejmuje tematów związanych z pieniędzmi a kolejne 22-27% ma problemy, żeby porozmawiać swobodnie o finansach. Warto jednak pamiętać, że brak rozmów z najbliższą osobą na wiele tematów może mieć poważne konsekwencje w przypadku różnych zdarzeń losowych jak wypadek lub śmierć. – mówi prof. Dominika Maison
Swoboda rozmowy z partnerem na różne tematy rośnie wraz z wykształceniem oraz wiekiem. Osoby lepiej wykształcone i starsze częściej i swobodniej rozmawiają z partnerem na większość tematów min. polityki, światopoglądu, religii, zdrowia czy śmierci. Jednak już swoboda rozmawiania z partnerem na temat seksu, miłości i pieniędzy nie zależy tak bardzo od wieku czy wykształcenia. Co ciekawe, swoboda dyskutowania na różne tematy, w tym seksu czy śmierci nie zależy od przekonań religijnych. Podobnie jest ze swobodą rozmów o pieniądzach – nie ma to związku ani z dochodami, ani z postrzeganiem własnej sytuacji materialnej. Wyniki te pokazują, że tym co ma większe znaczenie dla swobody poruszania różnych tematów w związku jest prawdopodobnie staż związku i cechy indywidualne osoby, niż cechy demograficzne. – mówi prof. Dominika Maison
Nota metodologiczna: Badanie przeprowadzone na ogólnopolskim panelu badawczym Ariadna. Próba ogólnopolska losowo-kwotowa N=1088 osób w wieku od 18 lat wzwyż. Kwoty dobrane wg reprezentacji w populacji dla płci, wieku i wielkości miejscowości zamieszkania. Termin realizacji: 1 - 3 lutego 2025 roku. Metoda: CAWI.
DOMINIKA MAISON – profesor psychologii, pracuje na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się naukowo psychologią konsumenta. Od lat z powodzeniem łączy teorię z praktyką prowadząc badania marketingowe i społeczne. Specjalizuje się w marketingu społecznym, badaniach postaw i zachowań finansowych oraz zachowań żywieniowych. Autorka ponad 120 artykułów naukowych i kilkunastu książek, między innymi "Psychologia konsumenta" (2014, PWN), "The Psychology of financial consumer behavior" (Springer, 2019) i najnowsza „Jakościowe metody badań społecznych. Podejście aplikacyjne” (PWN, 2022)
