Zdecydowanie większą chęć poznania wynagrodzeń innych przejawiają osoby młode – 17% osób w wieku 25-44 lata, natomiast wśród osób powyżej 55 roku życia jest takich osób tylko 5%. Podobnie w przypadku gotowości do ujawnienia swoich wynagrodzeń innym – 13% osób w wieku 35–44 lata jest na to gotowa, a w grupie osób powyżej 55. roku życia tylko 5%. Badanie pokazuje silną asymetrię między oczekiwaniami wobec innych a własną gotowością do transparentności wynagrodzeń.
Czy Polacy chcą jawności wynagrodzeń?
Wynagrodzenia to temat, który niezmiennie wzbudza duże emocje i zainteresowanie społeczne. W ostatnich latach coraz częściej mówi się o potrzebie większej przejrzystości w tym obszarze, szczególnie w kontekście walki z nierównościami płacowymi. Zagadnienie to jest niezwykle ważne również z tego powodu, że w marcu 2023 r. Parlament Europejski przyjął dyrektywę o jawności wynagrodzeń, która ma zmienić sytuację prawną w krajach członkowskich, w tym w Polsce. Przede wszystkim dotyczy to praw pracowników do znajomości średnich wynagrodzeń na danych stanowiskach, jak i obowiązków pracodawcy obejmujących zakaz zbyt dużych rozbieżności w wynagrodzeniach pracowników wykonujących tę samą pracę. W ramach implementacji tych zobowiązań w Polsce, 9 maja 2025 roku Sejm przyjął ustawę o jawności wynagrodzeń, skupiającej się na jawności płac podczas procesu rekrutacji. To dopiero początek procesów legislacyjnych i wdrażania zmian w tym zakresie.
Celem niniejszego raportu jest przedstawienie wyników badania dotyczącego postaw Polaków wobec jawności wynagrodzeń – zarówno na poziomie ogólnym, czyli poparcia wprowadzenia jawności wynagrodzeń w Polsce, jak i osobistym, czyli chęci posiadania wiedzy o wynagrodzeniach innych, jak i gotowości do ujawnienia własnych zarobków.
Zdecydowana większość Polaków – 57% – opowiada się za wprowadzeniem jawności wynagrodzeń w Polsce, podczas gdy 43% Polaków jest temu przeciwnych. Zwolennikami jawności są przede wszystkim osoby o poglądach lewicowych – aż 66% z nich popiera ten postulat, w tym 31% wyraża zdecydowane poparcie. Opinia na temat jawności wynagrodzeń w Polsce nie zależy natomiast od cech demograficznych respondentów.
W kontekście planowanych w Polsce zmian ustawodawczych nakazujących jawność wynagrodzeń warto zobaczyć co na ten temat sądzą Polacy. Okazuje się, że zdania są podzielone, czyli wprowadzane na wniosek Unii Europejskiej zmiany nie cieszą się poparciem większości obywateli. Co prawda nieco więcej osób jest za wprowadzeniem w Polsce jawności wynagrodzeń (57%), to jednak duża jest również grupa przeciwników tego rozwiązania (43%). Nie jest natomiast zaskoczeniem, że za prawnym wprowadzeniem jawności wynagrodzeń są w największym stopniu zwolennicy partii lewicowych, gdyż równość w kontekście pracy, czego przejawem jest równość wynagrodzeń, to część ich postulatów – mówi prof. Dominika Maison
Gotowość do dzielenia się informacjami o zarobkach?
Analiza odpowiedzi na dwa kolejne pytania dotyczące tego, na ile ktoś chciałby znać zarobki innych, a na ile sam jest gotowy ujawnić swoje wynagrodzenie, pokazuje pewną asymetrię. 42% Polaków chciałoby wiedzieć, ile zarabiają ich znajomi, przyjaciele i współpracownicy. Jednocześnie tylko 34% respondentów deklaruje chęć ujawnienia własnych zarobków innym.
Zdecydowanie większą chęć poznania wynagrodzeń innych osób z otoczenia przejawiają osoby młode – 17% zdecydowanych zwolenników tego rozwiązania jest wśród osób w wieku 25-44 lata, natomiast wśród osób powyżej 55 roku życia jest takich osób tylko 5%. Znać wynagrodzenia innych chciałyby również częściej osoby z wyższym wykształceniem (16% zdecydowanie) niż z niższym (średnie – 6%, podstawowe – 11%)
Dosyć podobne grupy są gotowe do ujawnienia swoich wynagrodzeń innym – u osób w wieku 35–44 lata 13% zdecydowanie jest gotowych ujawnić swoje wynagrodzenie, a w grupie osób powyżej 55. roku życia – 5%. Także częściej dochody innych chciałyby znać osoby z wyższym wykształceniem (11% zdecydowanie „tak”), niż z wykształceniem średnim (4%) i podstawowym (8%). Jeszcze jedną cechą, która różnicuje jest płeć – częściej mężczyźni deklarują większą gotowość do ujawniania wynagrodzeń (10% zdecydowanie „tak”) niż kobiety (5%).
Badanie pokazało klasyczną i obserwowaną w różnych pomiarach asymetrię między tym czego oczekujemy od innych, a co sami jesteśmy gotowi zrobić. 42% Polaków chciałoby znać zarobki innych, ale już tylko 34% jest gotowych do ujawnienia swoich wynagrodzeń. W obu tych przypadkach – zarówno chęci poznania, jak i gotowości ujawnienia własnych zarobków – dominują zwolennicy lewicy. Ponadto znaczenie ma również wiek – najwięcej przeciwników jest wśród osób najstarszych prawdopodobnie dlatego, że w całym swoim życiu zawodowym stykały się z sytuacją, gdy zarobki nie były jawne. Osoby z tego pokolenia nie tylko zazwyczaj nie znały wynagrodzeń swoich współpracowników, ale czasami również musiały podpisywać deklarację, że nie ujawnią wysokości swojego wynagrodzenia innym osobom, zarówno w firmie, jak i poza firmą – mówi prof. Dominika Maison
Nota metodologiczna: Badanie przeprowadzone na ogólnopolskim panelu badawczym Ariadna. Próba ogólnopolska losowo-kwotowa N=1149 osób w wieku od 18 lat wzwyż. Kwoty dobrane wg reprezentacji w populacji dla płci, wieku i wielkości miejscowości zamieszkania. Termin realizacji: 11 - 14 kwietnia 2025 roku. Metoda: CAWI.
DOMINIKA MAISON – profesor psychologii, pracuje na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się naukowo psychologią konsumenta. Od lat z powodzeniem łączy teorię z praktyką prowadząc badania marketingowe i społeczne. Specjalizuje się w marketingu społecznym, badaniach postaw i zachowań finansowych oraz zachowań żywieniowych. Autorka ponad 120 artykułów naukowych i kilkunastu książek, między innymi "Psychologia konsumenta" (2014, PWN), "The Psychology of financial consumer behavior" (Springer, 2019) i najnowsza „Jakościowe metody badań społecznych. Podejście aplikacyjne” (PWN, 2022)
