Dla ponad połowy ważne jest szybkie uregulowanie statusu tzw. neo-sędziów (56%), Połowa (50%) preferuje projekt Komisji Kodyfikacyjnej przewidujący rozwiązanie problemu neo-sędziów do roku 2027, a tylko 9% wolałoby wariant dłuższy, przewidujący zakończenie procesu ok. 2030 roku – wynika z badania przeprowadzonego na panelu Ariadna przez Stowarzyszenie Iustitia.
Większość (62%) badanych Polaków zapytanych w badaniu jak oceniają tempo zmian w polskim sądownictwie od momentu objęcia władzy przez rząd Donalda Tuska stwierdziło, że jest ono zbyt wolne. Przeciwnego zdania było zaledwie 12%. Stosunkowo najwięcej zawiedzonych tempem zmian jest zwolenników Konfederacji (72%) i koalicji rządowej (68%) ale też nie brakuje ich w elektoracie PiS (53%)
Badanie wskazuje, że szybkie uregulowanie statusu tzw. neo-sędziów jest ważne dla ponad połowy Polaków (56%), a tylko dla 11% nie ma znaczenia. Najbardziej zaangażowany jest tutaj elektorat koalicji rządzącej (75%), choć sprawa ta jest ważna także dla 52% Konfederacji i 50% wyborców PiS.
W badaniu sprawdzono, który z dwóch projektów przygotowanych przez Komisję Kodyfikacyjną Ustroju Sądownictwa i Prokuratury powinien zostać wybrany przez Parlament. Okazuje się, że dokładnie połowa (50%) respondentów wskazała na wariant szybszy, zakładający rozwiązanie problemu do 2027 roku, a tylko 9% na wolniejszy, trwający ok. trzech lat dłużej. Szybsze rozwiązanie jest zdecydowanym faworytem wśród wyborców rządzącej koalicji (72%), cieszy się też wysoką popularnością w elektoracie Konfederacji (49%), a najmniejszą wśród osób popierających PiS (34%).
Zdaniem prezesa stowarzyszenia Iustitia prof. Krystiana Markiewicza „Wyniki badania jednoznacznie wskazują, że Polacy oczekują sprawnych zmian i nie ma przyzwolenia społecznego na to, żeby proces naprawy trwał aż do 2030 r.”
Dodatkowo w badaniu pytano o ogólną ocenę polskiego sądownictwa. Wyniki dowodzą, że sądy powszechne nie mają obecnie najlepszej opinii w społeczeństwie, ponieważ ponad połowa (54%) dorosłych Polaków ocenia je negatywnie, zaś pozytywnie tylko co piąty (20%). Negatywna ocena jest najsilniej rozpowszechniona wśród wyborców Konfederacji (74%), następnie PiS (64%) i stosunkowo najsłabiej wśród zwolenników koalicji rządzącej (43%).
Do największych obaw Polaków związanych ze sprawą sądową należą przewlekłość postępowania (63%), wysokie opłaty (42%) na trzecim miejscu niemal na równi nieznajomość procedur (34%) i wydanie wyroku przez neo-sędziego (33%).
„Proces naprawy polskiego sądownictwa musi iść dwutorowo. Z jednej strony trzeba rozwiązać fundamentalną kwestię dotyczącą wadliwie powoływanych sędziów (tzw. „neo-sędziów”). Z drugiej strony trzeba realnie usprawniać postępowania. Są to zresztą naczynia połączone, bo widzimy jak orzekanie przez tzw. „neo-sędziów”, którzy nie przechodzą testów niezawisłości, powoduje konieczność powtarzania spraw. Dlatego przedstawiliśmy jako stowarzyszenie dwadzieścia postulatów, które mogą usprawnić sądy do 2026 r.” – twierdzi rzecznik Iustitii Bartłomiej Przymusiński.
Ponadto wyniki badania wskazuję na dużą znajomość określenia „neo-sędzia” w odniesieniu do sędziów nominowanych przez Krajową Radę Sądownictwa (neo-KRS) za rządów Zjednoczonej Prawicy – zetknęło się z nim 49% Polaków. Określenie „neo-sędzia” najbardziej znane jest wśród zwolenników koalicji rządzącej (67%), a słabiej w elektoratach Konfederacji (56%) i PiS (49%).
Zdaniem jednej trzeciej badanych (33%) Polaków Krajowej Rady Sądownictwa utworzona za rządów Zjednoczonej Prawicy została powołana niezgodnie z prawem i nieprawidłowo powoływała sędziów, a przeciwnego zdania jest niemal połowa mniej (18%). Warto zwrócić uwagę, że przekonanie o bezprawności powołania „neo-KRS” jest najsilniejsze w elektoracie koalicji rządzącej (66%). Natomiast stosunkowo najwięcej ogółu badanych nie ma na ten temat zdania (49%)
„Wyniki badania układają się w spójny obraz. Polacy oczekują sprawnych działań naprawczych. Dalsze zwlekanie tylko pogłębi kryzys i jeszcze bardziej obniży zaufanie do sądów oraz ocenę polskiego sądownictwa, która już teraz nie jest najlepsza” – komentuje dr Tomasz Baran z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Nota metodologiczna: Badanie przeprowadzone przez SSP Iustitia na ogólnopolskim panelu badawczym Ariadna. Próba ogólnopolska licząca N=1118 osób w wieku od 18-tu lat wzwyż, , reprezentatywna ze względu na płeć, wiek i wielkość miejscowości zamieszkania. Termin realizacji 14-17 marca 2026 r. Metoda: CAWI.
Iustitia jest największym stowarzyszeniem sędziów w Polsce, liczącym prawie 3 600 członków zrzeszonych w 33 oddziałach. Do stowarzyszenia należy niemal 40 % polskich sędziów. Więcej na https://iustitia.pl/o-nas/
Ariadna to ogólnopolski panel badawczy umożliwiający prowadzenie wiarygodnych badań opinii i rynku oraz badań naukowych. Panel podlega niezależnemu audytowi branżowemu i posiada aktualny certyfikat PKJPA w zakresie CAWI. Więcej na www.panelariadna.pl
