Badania jakościowe mają zastosowanie m.in. w badaniach rynku i badaniach marketingowych. Ich podstawowym celem jest pogłębiona analiza konkretnego zjawiska, postaw, motywacji i przekonań respondentów itp. Ten rodzaj badań odpowiada na pytania: Dlaczego? W jaki sposób? Po co? W tym artykule wyjaśnimy Ci, jakie są podstawowe metody badań jakościowych i czy w praktyce ankieta, jako metoda badań jakościowych może pomóc w uzyskaniu pożądanych danych.
Jakie są podstawowe metody i techniki badań jakościowych?
Jak już wspomnieliśmy, dzięki badaniom jakościowym możliwe jest poznanie sposobu myślenia oraz postaw grupy odbiorców. Ten rodzaj badań może być stosowany samodzielnie, jeżeli potrzebujesz innych danych, niż dane ilościowe lub jako uzupełnienie badań ilościowych. Dzięki badaniom jakościowym można np. najpierw sformułować konkretne hipotezy, których prawdziwość sprawdzi się w toku badań ilościowych, badając większe grupy osób. Należy bowiem tutaj zaznaczyć, że jedną z podstawowych różnic pomiędzy badaniami jakościowymi i ilościowymi stanowi liczebność próby – jest zdecydowanie mniejsza w przypadku badań jakościowych, które wymagają poświęcenia uwagi każdemu respondentowi.
Jakie są najważniejsze rodzaje metod badań jakościowych? Do tego grona zalicza się m.in.:
- Zogniskowany wywiad grupowy. Inna nazwa: grupa fokusowa. Wywiad odbywa się w niewielkich grupach, w których członkowie mają za zadanie porozmawiać na określony temat. Sama rozmowa jest przygotowywana przez moderatora, który dba o to, by miała ona odpowiednią formę i faktycznie dotyczyła badanej kwestii.
- Pogłębiony wywiad indywidualny. Jest to rozmowa badacza i wybranego respondenta na podstawie konkretnego scenariusza. Rozmowa ma charakter bezpośredni, a sam scenariusz stanowi tylko niejako „wskazówkę” dla badacza, który w toku wywiadu może zadawać dodatkowe pytania, jeżeli uzna je za zasadne. Metoda wywiadu w badaniach jakościowych to sposób na głęboką analizę odczuć i motywacji osoby badanej.
- Obserwacja. Obserwacja konkretnego zjawiska, sposobów zachowania itp. Wadą tej metody badawczej jest fakt, że badaczowi może być trudno zachować obiektywizm.
To, jakie metody czy techniki badań jakościowych należy wybrać jest uzależnione od tego, co zamierza się w praktyce zbadać. Innymi słowy: na decyzję kluczowy wpływ ma cel badawczy, który trzeba skonkretyzować na samym początku przygotowań procesu.
Czy ankieta może być wykorzystana jako metoda badań jakościowych? Ankiety to zwykle metody badań ilościowych, które bardzo dobrze sprawdzą się np. jako metody badań marketingowych lub efektywne metody badania rynku. Okazuje się jednak, że w praktyce badania ankietowe są stosowane także w ramach procesu badań jakościowych, ale bardzo rzadko. Dlaczego?
- W badaniach jakościowych bada się niewielkie grupy osób.
- Głównym zadaniem ankiety w badaniach jakościowych nie jest statystyczna analiza danych, a wyników nie można generalizować na populację ze względu na małe próby badawcze.
Panel Ariadna proponuje możliwość realizacji badania CAWI, czyli badań respondentów przy pomocy ankiet elektronicznych przeznaczonych do samodzielnego wypełnienia. Metoda CAWI bardzo dobrze sprawdza się w przypadku badań ilościowych, ponieważ pozwala na szybkie dotarcie do dużych (i różnorodnych!) grup respondentów. Jej podstawową zaletą jest niski koszt, duża elastyczność oraz możliwość umieszczenia materiałów multimedialnych, pogłębiających i urozmaicających charakter ankiety.
