Na drugim miejscu jest żal z powodu utraty własnej waluty (26%). Zwolennicy euro wskazują na eliminację ryzyka kursowego (22%), łatwiejsze rozliczenia międzynarodowe (18%) i większą stabilność gospodarczą (13%). Niemal połowa Polaków (49%) nie dostrzega żadnych zalet zmiany waluty. Postawa wobec euro silnie koreluje z podejściem do Unii Europejskiej – 49% osób przychylnych UE popiera zmianę waluty, natomiast eurosceptycy są niemal jednomyślnie przeciwni. Poglądy polityczne również mają znaczenie – 52% wyborców PO opowiada się za wprowadzeniem euro, podczas gdy wśród zwolenników PiS to tylko 8%.
Czy Polacy chcą przejścia Polski na euro?
Od lat trwają dyskusje o możliwości przejścia Polski na euro oraz na temat pozytywnych i negatywnych konsekwencji takiej zmiany. W tym kontekście chcieliśmy zobaczyć co Polacy na ten temat sądzą, ilu mamy zwolenników zmiany naszej waluty, a ilu przeciwników oraz jak uzasadniają swoje opinie.
Okazuje się, że zdecydowanie więcej Polaków – 74% – to przeciwnicy zmiany naszej waluty na euro, a 26% to zwolennicy. Wśród przeciwników przejścia na euro są częściej kobiety (80% kobiet – zsumowane odpowiedzi „raczej” i „zdecydowanie”) i nieco częściej zwolennikami takiej zmiany są osoby starsze – w grupie powyżej 55 lat jest ich 32%, a wśród osób do 34 roku życia – 24%.
Nie dziwi również, że podejście do zmiany waluty jest bardzo mocno powiązane z ogólnym stosunkiem do Unii Europejskiej. Wśród osób, które mają pozytywny stosunek do UE zwolennikiem przejścia na euro jest 49% osób, a wśród przeciwników UE w zasadzie wszyscy są przeciwni zmianie waluty. Również poglądy polityczne mocno różnicują stosunek do wprowadzenia euro w Polsce. Aż 52% zwolenników PO chce zmiany polskiej waluty na euro, ale wśród zwolenników PiS takich osób jest tylko 8%.
Debata na temat tego, czy Polska powinna przyjąć euro w miejsce własnej waluty trwa od dawna. Niezależnie co na ten temat mówią ekonomiści czy politycy, to aż 74% Polaków uważa, że nie powinniśmy przechodzić na euro. Większość osób obawia się powiązanego z tym pogorszenia sytuacji materialnej i zdecydowanie bardziej boją się tego kobiety (70%) niż mężczyźni (55%). Kobiety wyraźnie patrzą na tę kwestię z perspektywy własnych gospodarstw domowych, za których finanse odpowiadają. Mężczyźni natomiast częściej patrzą na tę kwestię z perspektywy geopolitycznej. Ich zdaniem wprowadzenie euro oznaczałoby większą stabilność gospodarczą i eliminację ryzyka kursowego. – mówi prof. Dominika Maison
Pozytywne i negatywne konsekwencje przejścia Polski na euro
Korzyści wskazywane przez Polaków związane z przejściem na euro to przede wszystkim korzyści gospodarczo-biznesowe. Najczęściej wskazywaną korzyścią jest eliminacja ryzyka kursowego (22% Polaków to wskazało) oraz łatwiejsze rozliczenia międzynarodowe między firmami (18%). Na trzecim miejscu została wskazana większa stabilność gospodarcza (13%). Zarówno eliminacja ryzyka kursowego, jak i większa stabilność gospodarcza były zdecydowanie częściej wskazywane przez mężczyzn. Warto podkreślić, że prawie połowa Polaków (49%) nie widzi żadnych korzyści przechodzenia na euro (z czego 56% kobiet wskazało tę odpowiedź i 41% mężczyzn).
W przypadku negatywnych konsekwencji przejścia Polski na euro najczęściej wskazywano wzrost cen i obniżenie poziomu życia Polaków – odpowiedź tę wskazało 51% Polaków, z czego 59% kobiet i 43% mężczyzn. Na drugim miejscu wskazywano żal z powodu utraty własnej waluty (26% wskazań). Natomiast osób, które nie widzą żadnych negatywnych konsekwencji zmiany polskiej waluty na euro jest tylko 16% Polaków (20% wśród mężczyzn i 12% kobiet).
Pytania otwarte zadane respondentom, w którym mogli własnymi słowami uzasadniać to, dlaczego są za lub przeciw przejściu Polski na euro pokazało, że wśród spontanicznie wymienianych argumentów przeciw jest przede wszystkim obawa o wzrost cen, wzrost kosztów życia i relatywne obniżenie poziomu zarobków, czyli zbiednienie społeczeństwa. Nieco rzadziej, ale również, były wymieniane argumenty związane z motywacjami tożsamościowo-patriotycznymi. Te osoby twierdziły, że własna waluta jest gwarancją niezależności, a euro będzie oznaką utraty suwerenności kraju. Dla innych złoty to element ważny dla poczucia bycia Polakiem i dumy z własnej ojczyzny. Dla odmiany zwolennicy zmiany wskazują na wzmocnienie dzięki temu pozycji Polski w UE, ułatwienie prowadzenia biznesu i podróżowania po Europie. Dla zwolenników wprowadzenie euro w Polsce jest postrzegane jako naturalna konsekwencja bycia w UE i towarzyszy temu wiara, że wtedy staniemy się bardziej pełnoprawnymi członkami Unii Europejskiej i będziemy bardziej poważnie traktowani. Czasami bycie zwolennikiem zmiany waluty w Polsce jest powiązane z kompleksami i poczuciem niższości wobec unii. Takie osoby mówią, że ani Polska ani polska waluta nie znaczą wiele w świecie, więc zmiana by nam pomogła. – mówi prof. Dominika Maison
Badanie zostało przeprowadzone dla WEI – Warsaw Enterprise Institute na potrzeby konferencji „Złote lata. Przyszłość pieniądza w Polsce”.
Nota metodologiczna: Badanie przeprowadzone na ogólnopolskim panelu badawczym Ariadna. Próba ogólnopolska losowo-kwotowa N=1109 osób w wieku od 18 lat wzwyż. Kwoty dobrane wg reprezentacji w populacji dla płci, wieku i wielkości miejscowości zamieszkania. Termin realizacji: 8 - 10 marca 2025 roku. Metoda: CAWI.
DOMINIKA MAISON – profesor psychologii, pracuje na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się naukowo psychologią konsumenta. Od lat z powodzeniem łączy teorię z praktyką prowadząc badania marketingowe i społeczne. Specjalizuje się w marketingu społecznym, badaniach postaw i zachowań finansowych oraz zachowań żywieniowych. Autorka ponad 120 artykułów naukowych i kilkunastu książek, między innymi "Psychologia konsumenta" (2014, PWN), "The Psychology of financial consumer behavior" (Springer, 2019) i najnowsza „Jakościowe metody badań społecznych. Podejście aplikacyjne” (PWN, 2022)
