Poziom nauczania szkół wyższych wypada nieco lepiej – 25% Polaków ocenia system edukacji na tym poziomie pozytywnie, 54% średnio, a 21% negatywnie. Większość Polaków uważa, że system edukacji w Polsce na wszystkich poziomach jest porównywalny do poziomu w innych krajach Unii Europejskiej. Natomiast 40% uważa, że system na poziomie podstawowym i średnim jest gorszy w Polsce niż UE, a 33% Polaków ma taką opinię na temat poziomu edukacji na wyższych uczelniach.
Najważniejsze zarzuty jakie Polacy mają do polskiego systemu edukacji to jego przeładowanie, szczególnie niepotrzebnymi informacjami oraz to, że nie uczy samodzielności myślenia, a także nie przygotowuje do życia we współczesnym świecie.
Ocena polskiego systemu edukacji na poziomie szkół podstawowych i średnich
Kończą się wakacje i zaczyna rok szkolny. W tym kontekście zapytaliśmy Polaków co sądzą o polskim systemie edukacji na poziomie szkoły podstawowej i średniej. Okazuje się, że większość Polaków ocenia ten system średnio, ale wśród pozostałych jest wyraźnie więcej osób oceniających polską edukację negatywnie (36%) niż pozytywnie (14%). Co ciekawe, więcej osób podzielających negatywną opinię na temat polskich szkół jest wśród mężczyzn (41% oceniających źle) niż kobiet (32% oceniających źle). Ponadto osoby posiadające dzieci w wieku szkolnym oceniają lepiej poziom polskich szkół (20% ocenia je pozytywnie, a 31% negatywnie), niż osoby nie posiadające dzieci w wieku szkolnym (11% ocenia je pozytywnie, a 38% negatywnie). Wynik ten pokazuje, że negatywna opinia o polskim systemie edukacji na poziomie podstawowym i średnim może być w dużym stopniu stereotypem nieopartym o rzeczywiste, osobiste doświadczenia.
Pogląd na to czy poziom edukacji w Polsce jest podobny do innych krajów Europejskich jest bardziej spolaryzowany. 42% Polaków uważa, że jest on podobny (42%), natomiast wśród pozostałych więcej jest takich, którzy uważają, że jest on gorszy (40%) niż lepszy (18%). W tym przypadku nie widać dużych różnic w zależności od cech demograficznych respondentów.
Polski system edukacji jest krytykowany od lat i widać to również w wynikach przeprowadzonego badania. 1/3 Polaków ocenia polski system edukacji na poziomie podstawowym i średnim negatywnie. Postrzeganie polskiego systemu edukacji na poziomie wyższym jest nieco bardziej pozytywne, jednak cały czas jest spora grupa Polaków (21%), która również ten system ocenia negatywnie. W przypadku edukacji na poziomie podstawowym i średnim nieco lepiej oceniają ją osoby posiadające dzieci, co sugeruje, że jest to bardziej stereotyp, a doświadczenie łagodzi tę negatywną opinię. W przypadku edukacji na poziomie wyższym widzimy nieco inną sytuację. Zdecydowanie bardziej krytyczne są osoby z wyższym wykształceniem niż z podstawowym, w tym przypadku widać, że doświadczenie studiowania sprzyja większemu krytycyzmowi wobec systemu edukacji wyższej. – mówi prof. Dominika Maison
Mocne i słabe strony polskiego systemu edukacji na poziomie szkół podstawowych i średnich w oczach Polaków
Największe zarzuty jakie Polacy mają do polskiego systemu edukacji na poziomie podstawowym i średnim to jego przeładowanie, szczególnie niepotrzebnymi informacjami oraz to, że nie uczy samodzielności myślenia i równocześnie nie przygotowuje do życia we współczesnym świecie.
Ocena polskiego systemu edukacji na poziomie szkół wyższych
Po serii pytań o ocenę polskiego systemu edukacji na poziomie szkoły podstawowej i średniej zapytaliśmy Polaków o opinię na temat polskiej edukacji na poziomie szkół wyższych. Okazuje się, że Polacy są mniej krytyczni wobec polskiego systemu edukacji na poziomie wyższych uczelni (21% ocenia ten system źle), niż są wobec szkolnictwa na poziomie podstawowym i średnim (36% ocenia źle system edukacji na niższych poziomach). ¼ Polaków (25%) ocenia polskie uczelnie pozytywnie, a połowa (54%) średnio. Mężczyźni nieco niżej niż kobiety (23% mężczyzn vs. 18% kobiet) oceniają polski system edukacji na poziomie wyższych uczelni. W przypadku tego pytania pozostałe zmienne demograficzne nie mają większego znaczenia przy ocenie.
Pomimo iż ogólnie ocena polskiego systemu edukacji na poziomie wyższym jest dosyć pozytywna, to jednak 1/3 Polaków (33%) uważa, że system ten jest gorszy od systemu nauczania na poziomie wyższym w innych krajach Unii Europejskiej. Zdecydowanie gorzej oceniają ten system osoby w wieku powyżej 45 roku życia (16% osób w wieku 45-54 lata uważa, że jest on dużo gorszy) niż najmłodsze (2% w wieku 18-24 lata).
Mocne i słabe strony polskiego systemu edukacji na poziomie szkół wyższych w oczach Polaków?
Krytyka polskiego systemu edukacji na poziomie wyższym dotyczy dość podobnych aspektów co krytyka systemu na poziomie szkół podstawowych i średnich. Aczkolwiek w tym przypadku na pierwszym miejscu jest przekonanie, że programy zawierają wiele niepotrzebnych nikomu informacji (71% Polaków zgadza się z tym stwierdzeniem). Z tym, że programy studiów są przeładowane niepotrzebnymi informacjami zgadzają się częściej osoby z wyższym wykształceniem (51% raczej zgadza się, a 23% zdecydowanie się zgadza, razem 74%) niż z podstawowym i zawodowym (49% raczej zgadza się, a 13% zdecydowanie się zgadza, razem 62%). Podobnie z przekonaniem, że polskie uczelnie za mało uczą samodzielnego myślenia – zdecydowanie zgadza się z tym 23% osób z wykształceniem wyższym, 18% ze średnim, a tylko 10% z wykształceniem podstawowym i zawodowym.
Pomimo iż polski system edukacji na poziomie wyższym jest oceniany przez Polaków nieco lepiej niż na poziomie podstawowym i wyższym, to niezależnie od poziomu, największy problem jaki widzą Polacy to przeładowanie materiału wieloma niepotrzebnymi informacjami, niewspieranie samodzielnego myślenia oraz niewystarczające przygotowanie do życia we współczesnym świecie. Oczywiście w praktyce są szkoły oraz nauczyciele i wykładowcy, którzy podejmują indywidualne działania, aby dostosować system nauczania do zmieniającego się świata. Jednak cały czas uczenie się przez ucznia czy studenta polega często na zapamiętywaniu informacji, które w kilka sekund można znaleźć w internecie, w miejsce uczenia skutecznego poszukiwania informacji, odróżniania wiarygodnych źródeł informacji od niewiarygodnych, ćwiczenia tego co można z różnymi informacjami zrobić oraz, wspierania nie tylko samodzielnego, ale też krytycznego myślenia. – mówi prof. Dominika Maison
Interesujące jest spojrzenie na dwa stwierdzenia: pierwsze, że polskie szkoły i uczelnie powinny bardziej zajmować się takimi współczesnymi problemami, jak np. ochrona klimatu (61% Polaków zgadza się z tym w przypadku uczelni, a 73% w przypadku szkół) oraz drugie, że polskie uczelnie/szkoły są za mało inkluzywne (56% Polaków zgadza się z tym w przypadku uczelni, a 63% w przypadku szkół). Okazuje się, że uczniowie i studenci w dużo większym stopniu nie zgadzają się z tym, czyli ich zdaniem inkluzywność polskich szkół i uczelni jest wystarczająca, a uczenie kwestii związanych z klimatem nie jest aż tak potrzebne, jak uważają pozostali Polacy. Na przykład z tym, że polskie uczelnie powinny bardziej zajmować się sprawami klimatu nie zgadza się 39% Polaków, a aż 51% uczniów i studentów (w tym 19% zdecydowanie). Podobnie z większą inkluzywnością uczelni nie zgadza się 44% Polaków (w tym tylko 7% zdecydowanie), natomiast wśród uczniów i studentów jest takich osób 65% (w tym tylko 25% zdecydowanie). – mówi prof. Dominika Maison
Nota metodologiczna: Badanie przeprowadzone na ogólnopolskim panelu badawczym Ariadna. Próba ogólnopolska losowo-kwotowa N=1125 osób w wieku od 18 lat wzwyż. Kwoty dobrane wg reprezentacji w populacji dla płci, wieku i wielkości miejscowości zamieszkania. Termin realizacji: sierpień 2024 roku. Metoda: CAWI.
DOMINIKA MAISON – profesor psychologii, pracuje na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się naukowo psychologią konsumenta. Od lat z powodzeniem łączy teorię z praktyką prowadząc badania marketingowe i społeczne. Specjalizuje się w marketingu społecznym, badaniach postaw i zachowań finansowych oraz zachowań żywieniowych. Autorka ponad 120 artykułów naukowych i kilkunastu książek, między innymi "Psychologia konsumenta" (2014, PWN), "The Psychology of financial consumer behavior" (Springer, 2019) i najnowsza „Jakościowe metody badań społecznych. Podejście aplikacyjne” (PWN, 2022)
