W ciągu ostatnich 3 lat zmieniło się to czego Polacy zazdroszczą innym. W 2020 roku na pierwszym miejscu było zdrowie i dobra kondycja (24% Polaków mówiło, że tego zazdrości innym), ale już w 2023 na pierwsze miejsce wysunęły się pieniądze i dobra sytuacja materialna – czyż byśmy stawali się coraz bardziej materialistami?
Nie wszyscy są zazdrośnikami w takim samym stopniu. Po pierwsze 30% Polaków twierdzi, że niczego nikomu nie zazdrości. Natomiast najbardziej zazdroszczą innym różnych rzeczy osoby gorzej wykształcone, postrzegające swoją sytuację materialną jako złą i osoby najmłodsze – poniżej 24 roku życia.
Czego zazdrościmy innym?
Większość Polaków czegoś zazdrości innym. Na pierwszym miejscu są pieniądze i dobra sytuacja materialna (33% Polaków tego zazdrości innym). Ten rodzaj zazdrości odczuwają częściej osoby młodsze niż starsze – wśród osób w wieku 18-24 lata aż 53% zazdrości innym pieniędzy. Dla odmiany, wśród osób powyżej 55 roku życia jest ich zaledwie 17%.
Na drugim miejscu Polacy zazdroszczą innym zdrowia i dobrej kondycji fizycznej (29% Polaków). Również tu widać różnice w zależności od wieku, tym razem jednak najwięcej takich osób jest wśród Polaków w wieku powyżej 55 roku życia (36%) i jeszcze więcej wśród emerytów i rencistów (44%).
Jest wiele różnych obszarów, których można zazdrościć innych i wyraźnie różnimy się pod tym względem między sobą. Przeprowadzone badanie pokazuje bardzo ciekawe różnice demograficzne między obszarami, których możemy zazdrościć innym. Osoby z niższym wykształceniem częściej zazdroszczą innym pieniędzy i zdrowia. Być może dlatego, że częściej upatrują źródeł szczęścia w pieniądzach. Natomiast osoby z wykształceniem wyższym częściej zazdroszczą zewnętrznych, niematerialnych atrybutów sukcesu, jak szczupła sylwetka, atrakcyjność fizyczna czy uroda. Tu pojawia się pytanie, czy może wraz z wykształceniem robimy się bardziej próżni?” – mówi prof. Dominika Maison
Obszary zazdrości są również do pewnego stopnia zależne od wykształcenia. Osoby lepiej wykształcone rzadziej zazdroszczą innym pieniędzy czy zdrowia. Natomiast nieco częściej zewnętrznych, ale niematerialnych atrybutów sukcesu, jak np. szczupła sylwetka (27% osób z wykształceniem wyższym vs 14% z wykształceniem podstawowym) oraz atrakcyjności fizycznej i urody (23% osób z wykształceniem wyższym vs 10% osób z wykształceniem podstawowym) oraz sukcesów zawodowych (16% osób z wykształceniem wyższym i średnim vs 7% osób z wykształceniem podstawowym).
To w jakim stopniu zazdrościmy innym różnych rzeczy zależy również od postrzegania własnej sytuacji materialnej. Osoby, które uważają, że mają złą sytuację materialną zazdroszczą wielu więcej rzeczy innym, niż osoby, które oceniają swoją sytuację dobrze. Średnia liczba wskazanych obszarów zazdrości (skala od 0 do 11) wynosi u osób źle oceniających swoją sytuację 2,5 i jest istotnie wyższa od średniej wskazań osób dobrze oceniających swoją sytuację – 1,7.
Bardzo ciekawą obserwacją jest to, że osoby źle oceniające swoją sytuację materialną częściej zazdroszczą innym różnych rzeczy i nie dotyczy to tylko pieniędzy, ale też udanych związków, szczęśliwej rodziny, zdrowia i posiadania dzieci. Warto jednak podkreślić, że nie obserwuje się takiego związku z tym jakie osoba ma faktycznie dochody. Pokazuje to, że postrzeganie sytuacji finansowej jest ważniejsze niż rzeczywisty stan posiadania.” – mówi prof. Dominika Maison
Jak się zmieniają obszary zazdrości?
To czego Polacy zazdroszczą innych zmienia się nieco w czasie. Porównanie tego samego pomiaru dokonanego w 2020 roku i 2023 pokazuje pewne przesunięcia. W 2020 roku zazdrościliśmy innym na pierwszym miejscu zdrowia i dobrej kondycji, natomiast teraz na pierwsze miejsce przesunęła się zazdrość o pieniądze i dobrą sytuację. Ponadto w prawie wszystkich obszarach wzrosła liczba Polaków, którzy danej rzeczy zazdroszczą innym.
Natomiast na przestrzeni trzech lat, w których badanie zostało powtórzone nie zmieniła się liczba osób, które nikomu niczego nie zazdroszczą – cały czas ta grupa osób to 30% Polaków.
„Zazdrość kojarzy nam się zazwyczaj z czymś negatywnym. I często rzeczywiście tak jest. Na przykład, gdy zazdrościmy innym w sposób zawistny, życząc im źle – zazdrościmy np. bogatym pieniędzy i życzymy im, żeby utracili swój majątek. Jednak zazdrość nie jest zjawiskiem jednowymiarowym. Obok tej zazdrości złośliwej, destrukcyjnej, która jest źródłem negatywnych emocji, frustracji i wrogości wobec innych istnieje również zazdrość niegroźna, wręcz konstruktywna. Taka zazdrość staje się motywatorem do działania, pracy nad sobą, dążenia do osiągania kolejnych celów. I takiej zazdrości nie musimy się wstydzić.” – mówi prof. Dominika Maison
Nota metodologiczna: Badanie przeprowadzone na ogólnopolskim panelu badawczym Ariadna. Próba ogólnopolska losowo-kwotowa N=1093 osób w wieku od 18 lat wzwyż. Kwoty dobrane wg reprezentacji w populacji dla płci, wieku i wielkości miejscowości zamieszkania. Termin realizacji: 30 czerwca – 3 lipca 2023 roku. Metoda: CAWI.
